Харшлын ринитийг үүсгэж буй шалтгаанаар нь улирлын харшлын ринит, улирлын бус харшлын ринит гэж 2 хуваадаг.
Улирлын ба улирлын бус ринитын аль алиных нь үед хамар битүүрэх, усархаг нус гоожих, хамар, тагнай, чихэн дотор загатнах, найтаалгах зэрэг хамрын шинжүүд илэрдэг. Харшлын ринит нь нүдний зовхины харшилтай хамт илрэх нь элбэг байдаг. Энэ үед дээрхи шинж тэмдгүүд дээр нэмэгдэн нүд загатнах, улайх, нулимс гоожих, зовхи хавдах зэрэг шинжүүд гардаг.Улирлын харшлын ринит нь ургамлын тоосны харшлын хэлбэрээр тохиолдоно. Манай оронд харшлын ринитээр өвчлөх улирал нь хавар, зун намрын улирлууд байдаг. Ямар ургамлын тоосонд харшилтай болсоноос хамаарч зарим хүн зөвхөн хавар, зарим нь зөвхөн зун, зарим нь хавар, зун, намрын турш өвчилж болно. Хус, улиас, бургас, нарс, нүргэс зэрэг модны тоос нь 4 сарын сүүлчээр эхлэж 6 сарын эхэн хүртэл үргэлжилдэг. Харин согоовор, ерхөг, үнэгэн сүүл, нугын биелэг, анхилга, ботууль, дурваалиг зэрэг үет ургамлын тоос ихэвчлэн 6 сарын эхнээс 7 сарын дунд хүртэл үргэлжилж харшил үүсгэдэг. Мөн шарилж, лууль, таван салаа, бударгана, хурган чих зэрэг хогын ургамлуудын тоосжилтын үе нь 7 сарын дундаас 9 сарын дунд үе хүртэл үргэлжилж харшил төрүүлдэг. Зарим нэг хүмүүс мод, үет ургамал, хогын ургамал зэрэгт аль алинд нь мэдрэгшил үүсч харшилтай болсон байдаг. Ийм хүмүүс хавар, зун, намрын турш харшлаар өвчилдөг. Манай орон далайн түвшингээс харьцангуй өндөрт оршдог бөгөөд хуурай уур амьсгалтай байдаг нь ургамлын тоос тархаж харшил үүсгэх нөхцөл илүү бүрддэг.
Улирлын бус харшлын ринит (perennial allergic rhinitis) нь гэр ахуйн тоосны бүрэлдэхүүн хэсгүүд, шавьж, амьтны хучуур эд, мөөгөнцөр зэрэг агаарт тархдаг аллергенүүд хамар болон нүдний салстан дээр бууж харшил үүсгэдэг. Энэхүү хамар-зовхины харшил нь ямар нэгэн улиралтай холбоогүй бөгөөд бүтэн жил тойрон үргэлжилж болдог. Улирлын бус харшлын ринит үүсгэдэг үндсэн шалтгаанууд:
Гэрийн тоосны хачиг – энгийн нүдэнд үзэгдэхээргүй (том нь 0.3мм) жижиг хачигнууд тасалгаанд амьдарч байдаг бөгөөд түүний биеийн хэсгүүд, ялгадас нь амьсгалын замаар нэвтэрч харшил үүсгэдэг. Эдгээр хачигнууд нь хүний арьснаас гуужиж унах хогжруу үсний хаг зэргээр хооллодог учраас орны хэрэгсэл, дэрний уут, гудас, матрасс, хивс, хивсэнцэр, зөөлөн тавилган дээр тархаж амьдардаг.
Агуулахын хачиг – Хэд хэдэн төрлийн жижигхэн хачигнууд байдаг. Ихэвчлэн агуулах, зоорь, номын сан, архив зэрэг юм хадгалж агуулдаг газрын тоосонд амьдардаг. Агуулах, зоорь болон номын сангийн ажилчид илүүтэй өвчилдөг. Мөн энэ төрлийн хачиганд мэдрэгшсэн хүмүүс хуучирсан ном, сонин унших зэрэгт харшил нь хөдөлдөг.
Амьтны хучуур эд – Гэрийн тэжээвэр амьтад ялангуяа нохой, муурны үс, хаг, хогжруу, шүлс, шээсний уургууд харшил төрүүлдэг. Мөн лабораторийн амьтан цагаан хулгана, харх, туулай зэрэг амьтны хаг, хогжруу, шээс нь харшил төрүүлдэг бөгөөд ихэвчлэн лабораторийн ажилчид харшилтай болдог.
Үе хөлтөн – Бидний амьдралын орчинд өргөн тархсан үе хөлтөн бол жоом байдаг. Жоомны ялгадас, биеийн хэсгүүд нь гэр ахуйн тоосны хамт амьсгалын замаар нэвтэрч харшил төрүүлдэг.
Мөөгөнцөр – Тасалгааны болон гадаа орчинд ургадаг мөөгөнцрүүд хүнийг мэдрэгшүүлэн харшил төрүүлдэг. Чийглэг, харанхуй, агааржилт муутай газарт мөөгөнцөр ургадаг. Иймээс норсон ханын цаас, угаалгын болон банн, жорлон, гал тогооны өрөөнд ихэвчлэн ургаж тасалгааны агаарт тархан харшил төрүүлдэг. Мөөгөнцөр нь хэмжээгээр маш жижиг байдаг учраас агаарт тархах чадвар харьцангуй өндөр болохыг анхаарах хэрэгтэй.
